18
март
2024
1–4 СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ АТА-АНАЛАРЫНА АРНАЛҒАН 5 САБАҚ «Құмар ойындары – тәуелділік қақпаны»
1–4 СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ АТА-АНАЛАРЫНА АРНАЛҒАН
5 САБАҚ
«Құмар ойындары – тәуелділік қақпаны»
Балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігін қалай еңсеруге болады
Сабақтың мақсаты: ата-аналардың интернет-ресурстарды қауіпсіз пайдалану, балалардың ойынға тәуелділігін жеңу дағдыларын дамыту.
Міндеттері:
1) балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігінің алдын алу мәселелеріне қызығушылығын арттыру;
2) ата-аналардың онлайн ойындардағы қауіпсіздік, балаларды интернет-алаяқтардың қауіп-қатерлерінен қорғау мәселелері туралы түсініктерін кеңейту;
3) балаларды компьютерлік ойынға тәуелділіктен қауіпсіз қорғау дағдыларын қалыптастыру.
Ұлттық құндылықтар мен жеке қасиеттер: қарым-қатынас, компьютерлік ойындарға деген құштарлықтың алдын алу, өзара сыйластық, денсаулық мәдениеті, гигиенаны сақтау, позитивті ерік.
Жоспар
I Кіріспе бөлім
II. Негізі бөлім
1. Балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігінің түрлері.
2. Компьютерлік ойындардың негізгі мәселелерін, салдары мен мүмкіндіктерін талқылау.
3. Интернет кеңістігінде балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
III. Қорытынды. Ұсыныстар
Күтілетін нәтижелер:
– Балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігінің алдын алу мәселелеріне ата-аналардың қызығушылығы артады.
– Ата-аналардың интернетті жауапкершілікпен, әдепті түрде және қауіпсіз пайдалану мәдениеті қалыптасады.
– Топта әртүрлі жағдайларда жұмыс істеу дағдылары қалыптасады.
Ресурстар: презентациялар, бейнежазбалар, бағандар, маркерлер, A3 және A4 парақтары, қаламдар.
Жұмыс форматы: тренинг элементтері бар сабақ.
Әдістері: пікірталас және ми шабуылы.
Сабақтың ұзақтығы – 60 мин.
5 САБАҚ
«Құмар ойындары – тәуелділік қақпаны»
Балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігін қалай еңсеруге болады
Сабақтың мақсаты: ата-аналардың интернет-ресурстарды қауіпсіз пайдалану, балалардың ойынға тәуелділігін жеңу дағдыларын дамыту.
Міндеттері:
1) балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігінің алдын алу мәселелеріне қызығушылығын арттыру;
2) ата-аналардың онлайн ойындардағы қауіпсіздік, балаларды интернет-алаяқтардың қауіп-қатерлерінен қорғау мәселелері туралы түсініктерін кеңейту;
3) балаларды компьютерлік ойынға тәуелділіктен қауіпсіз қорғау дағдыларын қалыптастыру.
Ұлттық құндылықтар мен жеке қасиеттер: қарым-қатынас, компьютерлік ойындарға деген құштарлықтың алдын алу, өзара сыйластық, денсаулық мәдениеті, гигиенаны сақтау, позитивті ерік.
Жоспар
I Кіріспе бөлім
II. Негізі бөлім
1. Балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігінің түрлері.
2. Компьютерлік ойындардың негізгі мәселелерін, салдары мен мүмкіндіктерін талқылау.
3. Интернет кеңістігінде балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
III. Қорытынды. Ұсыныстар
Күтілетін нәтижелер:
– Балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігінің алдын алу мәселелеріне ата-аналардың қызығушылығы артады.
– Ата-аналардың интернетті жауапкершілікпен, әдепті түрде және қауіпсіз пайдалану мәдениеті қалыптасады.
– Топта әртүрлі жағдайларда жұмыс істеу дағдылары қалыптасады.
Ресурстар: презентациялар, бейнежазбалар, бағандар, маркерлер, A3 және A4 парақтары, қаламдар.
Жұмыс форматы: тренинг элементтері бар сабақ.
Әдістері: пікірталас және ми шабуылы.
Сабақтың ұзақтығы – 60 мин.
| Күні | 25.01.2024 | |||||||||||
| Мұғалім | Оспанбекова Г | |||||||||||
| Тақырыбы | «Құмар ойындары – тәуелділік қақпаны» Балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігін қалай еңсеруге болады | |||||||||||
| Мақсаты | Ата-аналардың интернет-ресурстарды қауіпсіз пайдалану, балалардың ойынға тәуелділігін жеңу дағдыларын дамыту. | |||||||||||
| Күтілетін нәтижелер: | – Балалардың компьютерлік ойындарға тәуелділігінің алдын алу мәселелеріне ата-аналардың қызығушылығы артады. – Ата-аналардың интернетті жауапкершілікпен, әдепті түрде және қауіпсіз пайдалану мәдениеті қалыптасады. – Топта әртүрлі жағдайларда жұмыс істеу дағдылары қалыптасады. | |||||||||||
| Уақыты | Мазмұны | Ресурстар | ||||||||||
| 5 мин. | Құрметті курс тыңдаушылары! Мен Сіздермен бүгінгі сабақта кездескеніме қуаныштымын. Бүгін сіздер құнды білім аласыздар деген ойдамын. Сәлемдесу Спикер сәлемдесу жаттығуларының ережелерін түсіндіреді. «Енді сіздер аудиторияға келген кезде, менің дыбыстық белгім бойынша бір-біріңізбен «амандасуларыңыз» керек (дыбысты қол шапалақтау арқылы беру). Мен сіздерге жаңа серіктеспен «сәлемдесу» форматын атап өтемін. Сөйлеуші «күлімсіреу», «және» шынтақпен сәлемдесу «немесе» екі алақанмен «қол соғу», «қол алысу» сияқты дыбыстарды айтады. – Спикер ата-аналарға жұмысы үшін алғыс айтады. Ойын аяқталғаннан кейін, сәлемдесу жаттығуына позитивті көзқарас қалыптастырғаннан кейін, спикер ата-аналарға ережелерді дұрыс орындау бойынша жұмыс ережелерін есте сақтауды ұсынады (қажет болған жағдайда ғана). Бүгін біз қоғамдағы басты мәселе ретінде онлайн-ойындардың балаларымыздың дамуы мен денсаулығына қалай әсер ететіні, компьютерлік ойындарға тәуелділік белгілері бар ойынға тәуелділіктің салдары және балаларға әлеуметтік желілердегі алаяқтықтың алдын алуға көмектесу жолдары туралы сөйлесетін боламыз. | 4 – слайд | ||||||||||
| 5 мин. | Сұрақ-жауап Спикер балалардың компьютерлік ойындарды пайдалануының «артықшылықтары» мен «кемшіліктерін» талқылауды ұсынады. Спикер қатысушылардың жауаптарын тыңдайды және жауаптар бойынша жалпы қорытынды жасайды, осы уақытта презентацияда суреті бар слайд пайда болады. Талқылаудан кейін спикер барлық жауаптарды қорытындылайды және компьютерлік ойындардың пайдасы да зияны да бар деген тұжырымға келеді. Төмендегі кестені көрсете отырып, презентацияны слайдпен қорытындылауға болады. Кесте № 1
| 5 – слайд | ||||||||||
| 5 мин. 10 мин | «Жасөспірімдер интернетте не істейді?» Топтық жұмыс. Спикер: сіздер балаларыңыз қандай онлайн ойын ойнайтынын білесіздер ме? Егер білмесеңіз, сіздің әрекеттеріңіз қандай? – деген сұрақ қояды және белсенді қарқынмен пікір алмасуды сұрайды. (Жауаптар ... мүмкін т.б.). Онлайн ойынның балалар үшін каупі қандай екенін және киберқорқытуды қандай белгілер бойынша айқындауға болатынын білу үшін спикер қатысушыларды «бірінші, екінші» қағидаты бойынша «онлайн», «офлайн» деген 2 топқа бөлуді ұсынады. «Онлайн» командасы компьютерлік ойында қандай қауіп түрлері бар екенін талқылап, флипчартқа (тақта, А 3 немесе А4 парақтары және т.б.) жазып, өз жұмысын қорғауға дайындалуы керек (топтың жауаптары баланың денсаулығына зиянды ойынға тәуелділік (компьютерлік құмар ойындар), баланың атынан бөгде адамдардың ойыны, хакерлік шабуылдар, қаржылық алаяқтық, құмар ойындардың түрлері, кибершабуылдар және спам сияқты ұғымдарды қамтуы мүмкін). «Офлайн» тобы «компьютерлік ойындарға тәуелді» балалардың мінез-құлқының белгілері мен ерекшеліктерін талқылап, жазуы керек (жауаптар; Агрессия, оқшаулану, күйзеліс, мазасыздық, ашушаңдық, «шегінуге» деген ұмтылыс, жақын достарымен араласудан аулақ болу). Содан кейін спикер ақпаратпен дәріс арқылы презентациясы бар шағын әңгімелесу түрінде бөліседі: Компьютерлік ойындардың түрлеріне сәйкес, ақпараттың алуан түрлілігіне қарамастан, әр баланың мінезінің ерекшеліктері интернет желісі арқылы өзгеруі мүмкін. Бала сыртқы түріне, жеке басына, ақыл және кәсіби қасиеттеріне қарамастан онлайн ойындарға байланысты күйзеліске ұшырауы мүмкін. Қазіргі ата-аналар балаларының физикалық, психикалық, зияткерлік дамуында олардың денсаулығына қамқорлық жасауы керек. Себебі, онлайн ойындарға тәуелді балалардың психикасы үшін психикалық нормадан ауытқу қаупі бар. Қазіргі ата-аналар балаларының физикалық, психикалық, зерделік дамуындағы денсаулығына қамқорлық танытуы керек. Себебі мынада: онлайн-ойындарға тәуелді балалардың психикасы үшін психикалық нормалардан ауытқу қаупі бар. Тақырып бойынша спикерге қосымша ақпарат: Балалардың онлайн ойындарға тәуелділігінің түрлері: * виртуалды байланыс және виртуалды танысу үшін онлайн ойындарға тәуелділікпен көп көлемде хат алмасуы бар әлеуметтік желілердегі таныстар мен достарға артышылық беру тән. * ойынға тәуелділік – бұл әлеуметтік желілердегі ойындарына деген құштарлық. * қаржылық қажеттілік, онлайн құмар ойындар ойнауға байлану, интернет-дүкендерде қажетсіз сауда жасау. Әлеуметтік желілердегі онлайн ойындардағы тәуелділік баланың желіде болуға деген ұмтылысымен сипатталады. Осы тәуелділікке байланысты бала отбасымен және достарымен уақыт өткізгісі келмейді, уақытында ұйықтамайды, оқуға ынтасы болмайды немесе сабаққа барғысы келмейді. Егер баланың ойынға қызығушылығы арта түссе, бала өзінің сыртқы келбетін бақылауды қояды, басқалардың компьютерден алшақтау болу туралы өтініштеріне агрессивті түрде жауап бере бастайды. | 6 – слайд Диаграммалардағы фактілер | ||||||||||
| 10 мин 5 мин 5 мин | Компьютерлік тәуелділік – бұл гаджетті пайдаланудағы ойдан шықпайтын қажеттілік. Неліктен жасөспірім келесідей әрекет ете бастайды:
ü Туған адамдары мен достары баланы қуантпайды. Виртуалды қарым-қатынас шынайы қарым-қатынасты ығыстырады. ü Сіз гаджетті алып қойсаңыз, ол өзінің немен айналысатынын білмейді, көңіл-күйі күрт нашарлайды және күшінің төмендеуі байқалады. Жасырындық пайда болады.
Бала өз отбасында және өз ортасында ересектерден қолдау мен түсіністік таппаса, басқалардан қарым-қатынас алмаса, оған компьютермен жалғыз қалу оңайырақ болады. Жедел диагностика. Балаларды ойынға тәуелділіктен қалай қорғауға болатынын білу және олардың жағдайын түсіну үшін спикер «иә» немесе «жоқ» деп жауап беру арқылы сауалнама жүргізуді ұсынады. Қатысушылар қолдарын көтере алады немесе қанша оң жауап бергенін есептей алады Сұрақтар: 1. Сіз балаларға арналған қауіпті компьютерлік ойындарды кездестірдіңіз бе? 2. Сіз балаңыздың агрессивті ойындарға құмар екенін байқадыңыз ба? 3. Басқа ойыншылардың қатысуымен онлайн ойындар болды ма? 4. Бейтаныс адамдар компьютерлік ойын ойнауды ұсынған жағдайлар болды ма? 5. Балаңыз компьютерлік клубқа жиі сұрана ма? 6. Балаңыз компьютерлік ойындар үшін тамақтанудан, серуендеуден және ұйықтаудан бас тарта ала ма? 7. Баланың көңіл-күйі компьютердегі ойын нәтижелеріне байланысты ма? 8. Баланыз компьютердегі ойындарда өткізген уақытын өтірік айтатын/жасыратын жағдайлар болып тұра ма? 9. Сіз баланың компьютерлік ойындарға байланысты оқудан зардап шегетінін байқадыңыз ба? 10. Бала компьютерлік ойындарға байланысты жеке гигиенаны елемей кетті ме? 11. Бала білек, мойын, арқа, көз және т.б. жерлерінің ауырсынуына шағымданды ма? Спикер топқа сұрақ қояды? 5 сұраққа оң жауап бергендер бар ма? Барлық 11 сұраққа оң жауап берген кім бар? Кімнің оң жауаптары мүлдем жоқ? Спикер ата-аналарға жұмыстары үшін алғыс айтады. Мағынасын ашу: 5 немесе одан да көп сұрақтарға оң жауап бергенде – сіздің балаңыз компьютерге тәуелділікке қауіпті жақын жерде. Ол шынайы өмірге деген қызығушылығы жойылады, ол көзбе-көз қарым-қатынастың орнына виртуалды қарым-қатынасты қалайды. Оның компьютерде өткізетін уақытын азайтқан жөн. «Компьютерлік тәуелділік» терминінің өзі 1990 жылы, компьютерлік технологияның дамуы жылдам қарқын алғанда пайда болды. Психологтер компьютерлік тәуелділікті алкоголь мен нашақорлыққа өте ұқсас эмоционалды тәуелділіктің бір түрі деп атайды. Ол баланы өзінің ойдан шығарылған әлеміне енуге, өзі туралы өз аңызына сенуге және онымен бірге өмір сүруге итермелейді, сондықтан нақты әлемде қалыпты өмір сүру мүмкін болмайды. Бұл ауру жеке тұлғаның екіге бөлінуіне әкеледі деп айтуға болады. Бейнеролик көру және талқылау Роликті көргеннен кейін спикер компьютерлік тәуелділіктің салдары және оның баланың дамуына әсері туралы айтады. Компьютерлік тәуелділік мәселесі жаңа және әлі аз зерттелген. Ата-аналар, егер баланың мінез-құлқында басқа айқын белгілер: ақша ұрлау, мектептен кету, қаңғыбастық сияқты ауытқулар болмаса, баланың компьютерге берілуіне назар аудармайды. Бірақ тіпті ықтимал қауіпті де бағаламауға болмайды! Жоғарыда айтылғандардың бәрінен компьютерлік тәуелділіктің алдын-алудың күрделі және ұзақ үдерісі әртүрлі әдістер мен тәрбие құралдарының жиынтығына негізделген деген қорытынды шығады. Бұл үдеріс мұғалімнің, ата-аналардың балалармен жұмысының кезеңділігін қамтиды. Оқушының компьютердегі іс-әрекетін дұрыс ұйымдастыру үшін Сіз өз жұмысыңызды кезең-кезеңімен құрып, жұмысыңыздың қандай түпкілікті нәтижесіне қол жеткізгіңіз келетінін ойластыруыңыз керек. Компьютерлік тәуелділіктің алдын-алуды ұйымдастыруда тәрбиелік іс-шаралардың әртүрлі нысандары мен әдістерін үйлестіру қажет. Қазақ халқы ежелден мақсатсыз уақыт өткізу жағдайларын құптамаған және «Жақсыдан – үйрен, Жаманнан – жирен!», «Ойыннан өрт шығады», «Ойнақтаған бала өрт басар», «Ойыннан да омыртқа сынады» – деп, өскелең ұрпақты бос сеңделістен сақтандырып отырған. – Балалардың онлайн ойындар арқылы ақша табуына қалай қарайсыздар? (Ата-аналардың жауаптары). Эдвард де Бононың 6–шы қалпақ ақылды әдістемесін, яғни баланың эмоцияларын басқара алмауын, ойынға тәуелділіктің үмітсіздігін жеңе алмауын және ата-аналардың ойынға тәуелді баланы түсінбеуін талдау бойынша жұмыс жүргізу. Ата-аналарды 3 шағын топқа бөлеміз, әрқайсысы өздеріне ұнайтын қалпақты таңдау арқылы өз әдісін талқылайды. Бейнероликті қарау және талқылау: Ұлы Абай Құнанбаев баланы тәрбиелеу үшін оның бойында «ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек» деген 3 қасиетті дамыту маңызды және баланы тәрбиелеуге оның ата-анасы жауапты деген. Абай Құнанбаевтың «Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек» деген осы 3 қасиетті пайдалана отырып, адамды қор қылатын – надандыққа, еріншектікке, залымдыққа жол бермей, баланың тәрбиесін ата-аналар осы бастан қолға алса құба-құп болар еді. Ата-аналарға тарату материалдары беріледі. Компьютерлік ойындарға тәуелділік кезеңдері және олардың балалардың эмоционалдық күйіне әсері: 1. Қызығушылықтары. Онлайн ойындарға тәуелділік қыза түседі, балалардың өз әлемі бар, олар жауапкершіліктен алшақтайды. Өзекті мәселелерге назар аудармайды. Онлайн ойын арқылы өмірді оңай қабылдайды, уақытты бос өткізеді. Өмір тек қуантады. 2.Онлайн ойынға байлану. Егер онлайн ойынға қосылу мүмкін болмаса, бала бірден күйзеліске ұшырайды. Эмоционалдық күйі: қорқынышқа, қайғыға/жабырқаңқылыққа, ашуланшақтыққа дейін жетуі мүмкін. 3. Онлайн ойынның өзгешелігі. Психиканың бұзылуы. Нақты проблемалардан өзінше құтылу. Барлық мәселелерді оңай шешуге болатындай етіп көрсету және мәселелер оңай шешілетін виртуалды әлем туралы қиялдау... Мақсат: өмір мен өлім, сүйіспеншілік пен жеккөрушілік, жалғыздық.... Баланың бойындағы ойынға тәуелділіктің белгілері:
Не істеу керек? Слайд-кестенің мәтіндері Компьютерлік ойындарға тәуелділіктің алдын алу – Сіздің балаңызға арналған компьютерлік ойындардың қауіпсіздігі ережелерін жаттау – баламен көбірек сөйлесу, оның қызығушылықтары бойынша дағдылары, қандай да бір қабілеттері бар екенін біліп жүріңіз – Әрбір әлеуметтік желілерде өз балаңызбен дос болыңыз – Браузерде қауіпсіз іздеуді қосыңыз – Күмән туғызатын өз-өзіне қол салу сияқты ақпараттар туралы оқиғаларды талқылаңыз, балалардың виртуалды өмірін қадағалаңыз – Pegi рейтінгісін сақтаңыз (жас шектеулері) – Бала желіден шыққан кезде уақытты сапалы өткізуін ойластырыңыз – Компьютерлік ойындар үшін уақыт шектеуін қойыңыз, «уақытты ойынсыз өткізу» әрекетін орындаңыз – балалармен сенім орнатыңыз, келіссөздер жүргізуге үйреніңіз – «Балаңыздың өз-өзіне қол салуының алдын алу» – Балаңызды әрдайым қолдаңыз | 6 – слайд 7 – слайд Ватман, флипчаттар, маркер 8 – слайд Жаттықтырушы үшін қосымша ақпарат 8 – слайд 9 – слайд Экспресс-диагностика-ның пайымдары қатысушыларға таратылады 10 – слайд 11 – слайд 12 – слайд 13 – слайд 14 – слайд 15 – слайд 16 – слайд 17 – слайд 18 – слайд | ||||||||||
| 5 мин. | Тренинг.
– Бүгінгі сабақтан не түсіндіңіз? Сабақтың барысын кері тәртіпте айтып көріңіз. Спикер ата-аналардан «келісемін» немесе «келіспеймін» қағидаты бойынша ақпаратқа қатысты өз пікірін айтуды сұрайды. Спикер топпен бірге Интернетке тәуелділіктен құтылу және алдын-алу алгоритмін жасайды (ата-аналардың назарына арналған жадынама деп те атауға болады, бұл онлайн ойынға тәуелділік кезіндегі мінез-құлық кодексі (ересектер мен балалар қатаң сақтайтын ережелер жиынтығы ұсынылады). Презентацияда ережелер қабылданғаннан кейін келесі кеңестерді көрсетуге, оларды қағазға басып шығаруға және ата-аналарға жаднама ретінде беруге болады. Спикер топпен бірге Интернетке тәуелділіктен құтылу және алдын-алу алгоритмін жасайды. | 25 – слайд 26 – слайд Эмодзилер-мен және ұнатулармен бағалау |
